PRZYRZĄD DO POKAZU LINII SIŁ POLA ELEKTROSTATYCZNEGO

Przyrząd składa się z dwóch par elektrod (l, 2) osadzonych na zgiętych prętach stalowych (3), dwóch słupków (4) ze śrubami dociskowymi (5) i krystalizatora (6). Elektrody różnią się kształ­tem. Do wykonania doświadczeń potrzebny jest ponadto olej parafinowy odwodniony przez ogrzanie do 100°C i kryształki (igiełki) chininy lub ciemne, drobno pocięte włosy odtłuszczone w eterze.

Doświadczenia

Zestawiamy przyrząd. Do krystalizatora nalewamy oleju pa­rafinowanego i wsypujemy niewielką ilość kryształków chininy albo drobno pociętych włosów. Krystalizator z chininą (włosami) umieszczamy ponad stołem na przezroczystej płytce szklanej i oświetlamy z dołu lub z boku. Obok krystalizatora na tej samej płytce stawiamy słupki z zamocowaną w nich jedną parą elektrod.

Elektrody umieszczamy w oleju tak, aby były całkowicie zanurzone i nie dotykały śćianek ani dna kryslalizatora. Jedną elektrodę łączymy z biegunem maszyny elektrostatycznej, drugą elektrodę uziemiamy.

1. Linie sił pola powstające przy zastosowaniu elektrod płaskich

a)   Elektrody naładowane różnoimiennie.

Zestawiamy układ, jak to zostało opisane wyżej, mocując w słupkach elektrody płaskie. Dokładnie mieszamy olej z chini­ną (włosami), aby kryształki (włoski) były możliwie jednakowo rozmieszczone w oleju. Po ustawieniu układu rozwieramy kulki iskiernika maszyny elektrostatycznej i ładujemy elektrodę. Wów­czas kryształki (włosy) układają się wzdłuż linii sił pola. Linie sił pola między płytkami są równoległymi liniami prostymi, prosto­padłymi do powierzchni obu płytek. Na końcach płytek linie te są wygięte w kształcie wycinków obwodów o różnych promieniach. Wygląd linii sił tego pola pokazuje schematycznie rysunek 2.

b) Elektrody naładowane jednoimiennie. Obie elektrody łą­czymy z tym samym biegunem maszyny elektrostatycznej (od­łączając uziemienie). Ładując elektrody widzimy ustawianie się kryształków (włosów) jak to ilustruje rysunek 3.

2. Linie sił pola powstające przy użyciu elektrod walcowych

a)   Elektrody  naładowane  różnoimiennie. Zestawiamy układ stosując elektrody walcowe. Po naładowa­niu   jednej   z  elektrod   (druga   jest   uziemiona)  kryształki   (włosy)

Ustawią  się wzdłuż linii  sił  pola  jak  to  jest przedstawione  na

rys. 4.

b)   Elektrody naładowane jednoimienme.

Obie elektrody łączymy 7. tym samym biegunem maszyny elektrostatycznej (odłączając uziemienie). Ładując elektrody wi­dzimy ustawianie sit; kryształków (włosów) tak, jak to widać na rysunku 5.

Można również wykonać pokazy linii sil pola stosując elektro­dy różnych kształtów (np. jedna walcowa, druga płaska) oraz przy umieszczeniu jednej, trzech albo czterech elektrod jednocześnie w krystalizatorze łącząc je z maszyną elektrostatyczną w różny sposób.

Nie należy umieszczać w oleju zbyt dużej ilości chininy (wło­sów), gdyż obraz linii sil pola staje się wtedy mniej wyraźny.

Uwagi o przydatności przyrządu w pracy szkolnej, o jego zaletach i ewent. usterkach, a także uwagi o instrukcji prosimy przysyłać do Zje­dnoczenia Przemyślu Pomocy Naukowych i Zaopatrzenia Szkól w Warsza­wie, ul Widok 5/7/9.

Instrukcję napisał GRZEGORZ RUDOWSKI

Rysunki wykonał WACŁAW  PIOTROWSKI